Opslagbassins
Wateropvang in bassins kan een groot deel van dit probleem oplossen. In Nederland wordt dit het meest toegepast. Helaas is de beschikbare ruimte voor een dergelijke opslag vaak beperkt en duur. Afhankelijk van de teelt en het gebruik zijn er normen opgesteld voor benodigde opslag in kubieke meter per ha.
Voor Cymbidium snij geldt bijvoorbeeld 25% van de oppervlakte in kubieke meters opslag. Voor Phalaenopsis moet dit meer zijn, gezien het hogere verbruik. Meestal is er onvoldoende grond beschikbaar voor aanleg van opslagbassins. Dan kan worden gekozen voor opslag in de kas onder de tafels c.q. vloer. Let daarbij wel op dat er geen drain of lekkage water in dit bassin kan komen.
Nadeel van dit alles, dat het water nooit vers is, en helemaal niet als het in de kas onder de cultuurtafels of vloer wordt opgevangen. Het water komt stil te staan, wordt hoger in temperatuur en het wordt als het ware “dood water”. Zolang de wind er nog invloed op heeft door golfslag valt het nog mee. Maar dit is niet mogelijk als het afgedekt is met anti-alg doek, of onder de vloer
Vaak zien we in de zomer de temperatuur van het water in deze bassins oplopen. Denk maar eens aan de meren en plassen met warm weer. De bovenlaag is lekker warm terwijl het 1½ meter dieper kouder wordt. Als het bassin voldoende diep is en de aanzuigleiding ook diep zit, is het water nog altijd koel. Maar als het water 20°C of warmer wordt verdwijnt de zuurstof uit het water en boven de 25°C bevat het zo weinig zuurstof, dat het voor planten ongezond wordt. De gevarengrens is bereikt dat het te anaeroob wordt en dat hierdoor uitval optreedt, als gevolg van verstikking.
Schoonmaken
Dit warmer worden van het bassinwater wordt versterkt als het lang droog blijft en er tussentijds ook geen aanvulling van osmosewater plaatsvindt.
Bovendien maken te veel kwekers hun bassin nooit schoon, waardoor na een aantal jaren een laag slib zich op de bodem heeft opgehoopt. U kunt zich voorstellen hoe (niet) vers het water is als er een laag slib op de bodem van het bassin ligt en de waterhoogte erboven een halve meter of minder is. Dat slib is afkomstig van stof dat op het kasdek ligt en dat met het regenwater in het bassin komt. Dat geeft garantie op narigheid. Bovendien is de kans op verstopping van druppelaars en sproeiers kleiner en werkt een hogedruk UV-ontsmetter en chloordioxide apparatuur ook beter met schoon en helder uitgangswater. Advies is dan ook om elke twee jaar het bassin te reinigen. Helder water is trouwens geen garantie dat het water schoon is en zegt zelfs weinig over de doordringing van een UV-ontsmetter! Er zijn dus voor het oog onzichtbare deeltjes die voor problemen kunnen zorgen!
Osmose
Een goede aanvulling is het toepassen van omgekeerde osmose waarbij van grondwater met een hogere zoutconcentratie, water met een lagere zoutconcentratie gemaakt kan worden. Er kan dan in tijden van schaars regenwater/heet weer de combinatie worden gemaakt van regen- en osmose water, zodat er altijd goed water met lage EC voorhanden is om het bassin tot voldoende diepte te kunnen bijvullen, gebaseerd op dagelijkse behoefte.
Er zijn ook bedrijven en/of plaatsen in de wereld waar gebruik van regenwater haast niet mogelijk is. Men is dan aangewezen op het gebruik van uitsluitend osmose water. Het osmose water moet wel altijd aan een aantal eisen voldoen. Niet alleen het totale zoutgehalte moet voldoende laag zijn (0,1 - 0,2 EC) maar ook gehaltes zoals natrium, chloor, bicarbonaat, ijzer en borium moeten voldoende laag zijn.
Bicarbonaat kan nog door aanpassing in de voedingsschema’s worden opgevangen, ijzer door middel van beluchting, maar borium wordt nog wel eens over het hoofd gezien. Er zijn plekken waar het borium gehalte voldoende laag is, maar op andere locaties kan het veel te hoog zijn. Analyses moeten dat uitwijzen. Als het borium gehalte te hoog is, moet er een apart filter voor worden aangeschaft. Als er te lang, te hoge boriumwaarden worden mee gegeven, leidt dit bij Cymbidium bijvoorbeeld tot kortere en stuggere takken, een fijner gewas en minder takken.
Bij Phalaenopsis zien we rode bladranden en in jongere planten wat matige groei. Dit is niet van een keer teveel, maar weken lang. In warmere landen zien we dit probleem ontstaan bij Phalaenopsis planten die in het voorjaar worden geplant en gedurende de zomer, bij gebrek aan regenwater, alleen osmose water krijgen.
De norm voor Borium is maximaal ca. 8 – 10 micro mol/liter in de gift, terwijl de bron 80 micro mol/liter geeft en na filtratie 20 – 40, afhankelijk van filters. Ons idee is dat 15 micromol (is 50% boven de gift) al niet goed is. Een keer teveel is het probleem niet, wel de duur hiervan.
Beluchten
Osmosewater moet belucht worden. In ondergronds water kan meer of minder methaan zitten. Dit gas moet uit het water worden gehaald door het te beluchten. Er zijn systemen waarbij je het methaangas kan ruiken. De simpelste oplossing is door het water via een goot van een paar meter gevuld met marmerbrokjes te laten lopen en te laten vallen op een plateau alvorens het in het bassin wordt opgeslagen.
Temperatuur
Zoals eerder gezegd, speelt de temperatuur van het water ook een rol. Als dit te warm is, zit er te weinig zuurstof in. Dit leidt vooral in de zomer, als de temperatuur van het gietwater stijgt, tot toename van ziektes. In Cymbidium zie je toename van uitval. Als je de planten laat onderzoeken, is het meestal Fusarium, Pythium of Fytoftora. Bestrijden helpt weinig.
Echter, als je het water afkoelt door een koelmachine (bijvoorbeeld een oude melk-koelmachine) tot 12 – 15°C, dan maken ziektekiemen hierin geen kans en bevat het meer zuurstof. Er zijn ervaringen in de praktijk die laten zien dat uitval sterk afneemt in de zomermaanden met gekoeld water. Er bestaan nog wel enkele water behandelsystemen zoals vitalizers, sonartrillers, op basis van magnetisme, maar wij kennen daar de effecten niet van om daar iets zinnigs over te zeggen.
Het gebruik van een Aqua-Hort werkt alleen met goed water waarin de meststoffen zijn opgelost waardoor uitval in diverse teelten kan worden voorkomen.
Nevelinstallaties
Tot nu toe hebben we alleen punten aangehaald die betrekking hebben op de watergift aan de planten. Maar er is ook water nodig voor nevelinstallaties die op steeds meer bedrijven en ook in andere teelten verschijnen. Toenemende kennis over kasklimaat en optimale groeiomstandigheden heeft ons geleerd, dat de luchtvochtigheid verhoogd moet worden met toenemend lichtniveau.
Ook bij hogere temperaturen moet de luchtvochtigheid worden verhoogd om de plant nog te kunnen laten assimileren. Bij Miltonia is 65% bij circa 20°C en 4.000 lux goed, maar wordt de lichthoeveelheid naar 8.000 lux gebracht, dan zal de RV naar ca. 80% moeten wil de plant blijven assimileren. Ook bij Phalaenopsis is verhoging van de luchtvochtigheid belangrijk bij meer licht en hogere temperaturen.
Bij Cymbidium geldt dit ook, maar de nevel kan ook worden gebruikt voor koeling van het klimaat overdag. Op warme dagen kan de gemiddelde temperatuur over 24 uur met 1°C worden verlaagd, maar tijdens de warme periode overdag van ca. 8 uur gemiddeld met 3°C. Daarvoor moet goed water worden gebruikt waar geen bicarbonaat in zit. Zit dat er wel in, dan zie je een kalkachtige neerslag op bladeren ontstaan, bladeren worden smerig en lelijk. Dat krijg je er niet af. Maar niet alleen neerslag op bladeren, ook op alle onderdelen in de kas. Dus ook op lampen, armaturen en verwarmingsbuizen.
Kortom, schoon water is essentieel voor een goede nevelinstallatie. Helaas hebben we deze verkalking al verschillende malen in de praktijk waargenomen.